Als het gaat om Duitsland, denken veel mensen meteen aan de heerlijke bieren, de lederhosen, de bieropeners, de weerhuisjes, en natuurlijk, de koekoeksklok. Het bekende koekoekgeluid en het traditionele vakmanschap van dit soort klokken is (tot zekere hoogte) het symbool van Duitsland geworden.
Naast klokken met levendige poppetjes van houthakkers, de bierdrinkende mannetjes en de rookpluim uit de schoorsteen zijn er ook klokken met sfeervolle snijwerken van bomen, jachtgeweren en andere jacht gerelateerde items. De details in het snijwerk is wat door vele wordt gezien als hetgeen wat de koekoeksklok zo aantrekkelijk maakt.
Wie heeft de koekoeksklok uitgevonden?
Hoewel het niet bekend is wie de eerste koekoeksklok heeft gemaakt, is het wel bekend dat de klok oorspronkelijk uit het Zwarte Woud in Zuidwest Duitsland komt. Deze traditionele uurwerken werden toen gemaakt door houtsnijders en klokkenmakers die graag iets extra’s wilden verdienen tijdens de koude wintermaanden.
Wat echter wel bekend is, is het feit dat het succes van de eerste koekoeksklokken is te danken aan drie klokkenmakers:
- Franz Anton Ketterer
- Michael Dilger
- Matthäus Hummel
Franz Anton Ketterer, een klokkenmaker uit Schönwald die geïnspireerd was geraakt door de blaasbalgen van kerkorgels, begon met het verwerken van het geluid van de koekoek in klokken. Deze klokken zagen er echter niet hetzelfde uit als de hedendaagse koekoeksklokken. In het midden van de 18e eeuw begonnen veel klokkenmakers met het maken van koekoeksklokken met houten onderdelen.
Waar komt de koekoeksklok vandaan?
De koekoeksklokken komen uit het Zwarte Woud en zijn een icoon geworden voor dit gebied in Zuidwest Duitsland. Het zwarte woud is een dichtbebost gebied en middelgebergte dat hoofdzakelijk bestaat uit dennen- en sparrenbomen. Tot de dag van vandaag worden de klokken nog steeds op de traditionele manier met de hand gemaakt, met dezelfde materialen en technieken. De klokken staan bekend voor hun stabiliteit en preciesheid en komen in vele stijlen en groottes.
De 3 generaties koekoeksklokken
De eerste koekoeksklokken lijken vrijwel in geen enkel opzicht op de hedendaagse koekoeksklokken. In het algemeen kunnen de koekoeksklokken onderverdeeld worden in drie generaties.
De 1e generatie
Zoals eerder vermeld, weet niemand vanaf wanneer de koekoeksklokken precies werden gemaakt. Echter beweren veel mensen dat de eerste koekoeksklok is gemaakt in 1738. De eerste koekoeksklokken verschillen enorm van degene die we nu hebben. Het koekoekgeluid werd in diverse soorten klokken gestopt. De meeste klokken van de eerste generatie zijn aangekleed met bloemen. Tot de dag van vandaag worden deze klokken nog steeds met de hand geschilderd door professionele handarbeiders. Dit schilderwerk is zo geavanceerd dat niet alle klokkenmakers in het Zwarte Woud deze klokken produceren. Deze klokken en het schilderwerk op de klokken zijn gemaakt om vele jaren mee te gaan door de basislaag die is gebruikt om het schilderwerk te beschermen.
De 2e generatie
De koekoeksklokken die dicht bij de klokken komen die we allemaal kennen zijn ontstaan rond 1850. Na een ontwerpwedstrijd bij de Baden school voor klokkenmakers in Furtwangen werd de vorm van de kast van de koekoeksklok ontworpen.Het eerste ontwerp dat wereldwijde aandacht kreeg was het spoorbaanhuis.Vanaf 1860 werden de klokken verder ontwikkeld; ze werden gedecoreerd met gedetailleerde snijwerken en gewichten die lijken op dennenappelen. De jaren daarna zijn ook de Schwarzwalder chaletklokken en de jachtklokken met dieren uit het Zwarte Woud ontwikkeld. Al deze klokken staan bekend om de unieke details in het snijwerk en beschildering.
De 3e generatie
Veel fabrikanten van koekoeksklokken zagen de laatste jaren hun verkopen afnemen. De jongere generatie is namelijk minder geïnteresseerd in de koekoeksklokken: wat vroeger gezien werd als een luxe product wordt nu gezien als een ouderwetse en kitscherige klok. Om hier op in te spelen is in 2005 de 3e generatie koekoeksklokken ontwikkeld. Rombach & Haas heeft hier toen de leiding in genomen, en verschillende fabrikanten uit andere landen, zoals Italië en Japan, hebben hier toen ook een steentje aan bijgedragen. Deze klokken kunnen gevormd zijn als kubussen, piramides en huisjes en staan bekend om het strakke, minimalistische ontwerp. Bovendien worden ze geleverd in verschillende (opvallende) kleuren die verschillen van de traditionele kleuren, zoals wit, zwart, blauw, roze, oranje etc.
De stijlen voor een koekoeksklok
Alhoewel de koekoeksklokken al meer dan 300 jaar op dezelfde manier functioneren met een mechanisch uurwerk is het ontwerp van de behuizing veel veranderd. Zo zijn er klokken die zich meer focussen op de jacht, en andere juist meer op de traditionele boerderijtjes in het Zwarte Woud. Ook zijn er moderne koekoeksklokken die werken op batterijen.
1 opmerking
Abraham Gerth.
/is er iets bekend over een koekoeksklokkenbouwer met de naam Rombouts?